ریسک و مدیریت ان در بخش تامین مالی پروژه ها
در خصوص تامین مالی هر پروژه ای ریسک عاملی است که جریان نقدینگی مورد انتظار در پروژه را تحت الشعاع قرار میدهد یا بعبارتی دیگر به معنای نوسانات در نرخ بازگشت سرمایه و یا دارائی ها میباشد لذا لازم است در هر پروژه ای جهت کاستن و مدیریت ریسک پروژه برنامه ریزی برای مدیریت و شناسائی و ارزیابی ریسک پروژه و کنترل و پاسخ گوئی مناسب در موعئ خود صورت پذیرد مدیران و مشاوران طرح لازم است اطلاعاتی کامل و جامع در این حوزه داشته باشند بخصوص در کشور ما به لحاظ نوسانات در نظام اقتصادی و تحولات سیاسی و شخص محوری بودن سیاستهای خرد و کلان میبایست ارزیابی دقیق و کاملی از جریان نقدینگی در پروژه ها بعمل اید بررسی ما بیانگر طبقه بندی ریسک در سه حوزه اصلی میباشد
- ریسک های تجاری:که بطور ذاتی در خود پروژه ها و یادر حوزه ای که پروژه در ان واقع شده وجود دارد مانند ریسکهای زیست محیطی-ریسک بهره برداری-درامد –تدارکات –تعهد حامیان پروژه
- ریسک های اقتصادی:که ریشه در اثرات اقتصادی خارجی داشته و به صورت مستقیم با پروژه در ارتباط نمیباشد مانند تحریم ها –نوسانات نرخ ارز-تورم
- ریسک سیاسی :که ارتباط مستقیم با تاثیرات عملکرد دولتها و گرایش ها و و حوداث غیر مترقبه دارد مانند برخوردهای جناحی –اشوب های مدنی-جنگ
سه عامل کلی ذکر شده خود دارای زیر مجموعه های کوچکتری در حوزه های مختلف میباشد که هر کدام به تنهائی قادر است ریسک سرمایه گذاری در هر پروژه ای را دچار نوسان نماید این طبق بندی ریسک پروژه ها تاثیر گذار بر جریان نقدی هر پروژه ای میباشد و بر این اساس طبقه بندی شده است
ریسک های تامین مالی بر اساس مراحل مختلف اجرائی پروژه ها نیز قابل دسته بندی میباشد
که میتوان به شرح زیر مورد ارزیابی قرار داد
- ریسک مرحله مهندسی و ساخت پروژه:با توجه به اینکه هر پروژه ای با مطالعات و برنامه ریز ی و طرح مهندسی پایه ریزی میگردد و بر ان اساس مصالح و ماشین الات و تجهیزات مورد نیاز سفارش داده شده و قراردادهای پیمانکاری و ساخت با گروهای مختلف در مرحله شروع پروژه انعقاد میگردد لذا شدت ریسک مالی در این مرحله بالا بوده و افزایش ریسک بصورت تصاعدی خواهد بود چرا که پرداختهای اولیه صورت گرفته شامل هزینه مصالح و تجهیزات و کارمزدهای تسهیلاتی دریافتی در این مرحله تجمیع خواهد شد
عمده ترین ریسک مرحله برنامه ریزی عدم موفقیت در جلب و جذب تامین مالی از ناحیه سرمایه گذاران و تسهیلات دریافتی از نظام بانکی ویا عدم قبول پروژه از سوی مسئولین و نهادهای ذیربط میباشد
ریسک مرحله ساخت عبارت است از عدم اتمام پروژه در زمان برنامه ریزی شده و بر اساس برنامه منابع و مصارف مشخص شده مطابق بودجه بندی بعمل امده در زمان برنامه ریزی پروژه میباشد و ریسک این مرحله عمدتا بر حامیان پروژه اعم از سرمایه گذاران و وام دهندگان تحمیل خواهد شد
ریسک مرحله بهره برداری: اصولا بهره برداری از یک پروژه از دیدگاههای مختلف متفاوت است سازندگان ماشین الات و تجهیزات پروژه زمان بهربرداری را مصادف با تحویل ماشین الات و استقرار در سایت محل اجرا میدانند و نصب کنندگان تجهیزات زمان بهره برداری را مصادف با اتمام مرحله نصب و استارت ماشین الات در نظر میگیرند در صورتی که برای تسهیلات دهندگان زمان بهر برداری را با توجه به پیش بینی بعمل امده در گزارش توجیهی اولیه تا پایان عمر پروژه میدانند و تا زمانی که پروژه ای تولید درامد و نقدینگی میکندکه این نقدینگی منبع اصلی باز پرداخت تعهدات پروژه مانند اصل و فرع تسهیلات دریافتی باشد دوره بهره برداری پروژه است از عمده ترین ریسکهای مرحله بهره برداری عدم دست یافتن به شاخص اقتصادی –مالی و جریان نقدینگی مورد انتظار در قیاس با شاخص های اولیه بررسی شده در مطالعات اقتصادی پروزه است که این ریسک بر دوش حامیان مالی پروژه اعم از سرمایه گذاران و تسهیلات دهندگان میباشدما طی این گزارش و مقاله به شرح و بررسی ریسکها ی پروژه در حالت کلی پرداختیم لازم است در بخش دوم راهکارها و پاسخ دهی مناسب به ان را نیز ارزیابی نمائیم
با تشکر-محمد مسگری مشاور پروژه
